In het historische centrum van Leiden ligt de oudste botanische tuin van West-Europa, de Hortus botanicus. In deze indrukwekkende tuin is een buitengewone verzameling plantensoorten uit Azië, Zuid-Europa en Noord-Amerika te zien, waaronder collecties vleesetende planten, palmvarens, tropische orchideeën, wilde rozen uit Europa en Azië, pioenrozen, varens en bol- en knolgewassen.
Als sinds 1594 is de Hortus botanicus de leertuin van de Universiteit Leiden. Hij is achter het Academiegebouw aangelegd en in de eeuwen daarna uitgebreid tot zijn huidige grootte van drie hectare.
De Clusiustuin, genaamd naar de grondlegger Carolus Clusius (1526 – 1609), is een reconstructie van de oorspronkelijke tuin uit deze tijd. Vier eeuwen verzamelen, onderhoud en studie hebben hier tot een veelzijdige tuin geleid. De verschillend vormgegeven tuindelen, met onder andere een Japanse tuin, een rozentuin, een varentuin, een systeemtuin, een Chinese kruidentuin en sinds 2024 een een Mediterrane tuin en kassen, bieden bezoekers een veelzijdige manier om de geschiedenis van de Hortus en de plantenwereld te beleven.
De Hortus botanicus – een groene oase van stilte – is in 1594 als onderdeel van de Universiteit Leiden als leertuin en voor onderzoeksdoelen aangelegd. De Hortus ligt midden in het zuidwestelijke gedeelte van de binnenstad van Leiden en wordt in het westen begrensd door de Witte Singelgracht. De Hortus was direct al voor alle burgers geopend, iets wat indertijd zeer ongebruikelijk was.
De bezoeker betreedt de tuin via een poort naast de oude kloosterkerk die in 1581 de nieuwe bestemming van universiteit kreeg. De ingang wordt geflankeerd door een goudenregen (Laburnum anagyroides) die naar verluidt in 1601 werd geplant en een imposante tulpenboom (Liriodendron tulipifera) uit 1715. De gereconstrueerde Clusiustuin uit 1594 ligt in het oudste gedeelte van de Hortus. Deze tuin is in de stijl van een typische renaissancetuin in vier kwadranten opgedeeld. Hekken en een beukenhaag benadrukken de beslotenheid van deze tuin.
In de zomer staan er allerlei statige kuipplanten, waaronder een honderd jaar oude aloë (Agave americana) en een ananasplant, op verschillende locaties in de tuin en bij de halfronde vijver, een aftakking van de Binnenvestgracht die door de tuin loopt.
Op het terrein groeien veel exotische bomen, waarvan er een aantal meer dan 100 jaar oud is. Met hun indrukwekkende kruinen verlenen ze de Hortus zijn onmiskenbare karakter. Voorbeelden hiervan zijn een Japanse notenboom (Ginkgo biloba) en een Japanse iep (Zelkova serrata).
Ter ere van de laatste eeuwwisseling is er een nieuwe kas in gebruik genomen. Deze “Wintertuin”, een ontwerp van Jan Hubert Henket, herbergt een collectie palmvarens (cycasachtigen), waarvan er sommige al 500 jaar oud zijn. Onder het glazen dak, dat via trappen te bereiken is, gedijen allerlei vleesetende planten (Sarracenia). Van hieruit kan men van een prachtig uitzicht over de Hortus genieten.
Sinds de zeventiende eeuw bezit de Hortus een tropische plantencollectie. In 1935 is gestart met de bouw van speciale tropische kassen. In het vochtig warme klimaat gedijen naast bananen en verschillende soorten specerijen, zoals kaneel, nootmuskaat, gember en peper, ook een verzameling vleesetende planten van het geslacht Nepenthes (Bekerplant). Tropische orchideeën uit Zuidoost-Azië maken ook een belangrijk deel uit van de plantencollecties.
Sinds 1872 wordt hier de “koningin der waterlelies”, de Victoria amazonica, gekweekt en sinds 1938 heeft deze een eigen kas. Elk jaar worden deze planten uit zaaigoed opgetrokken en in bloei gebracht.
Naar aanleiding van het 400-jarig bestaan van de Hortus botanicus in 1990 is ter herinnering aan Dr. Philipp Franz von Siebold (1796 – 1866), op basis van een ontwerp van de Japanse tuinarchitect Nakamura, de Japanse tuin aangelegd. Hier groeien meer dan honderd verschillende soorten tuin- en wilde planten uit Japan, zoals esdoorns, hosta en hortensia’s. In het oosten wordt deze tuin begrensd door een muur van rode stenen; het centrum ervan wordt gedomineerd door een Japanse iep.
In de rozentuin zijn bijna tweehonderd verschillende soorten wilde rozen uit Europa en Azië, apothekersrozen en mosrozen te zien. In de maanden mei en juni ontvouwt de rozentuin zijn volle bloemenpracht.
In 1995 is men begonnen een collectie struik- en pioenrozen (Paeonia lutea en paeonia lactiflora) op te bouwen, die nu op verschillende locaties in de Hortus te zien zijn en die ook in mei en juni in volle bloei staan.
Bol- en knolgewassen zijn onafscheidelijk met de geschiedenis van de Hortus verbonden. Carolus Clusius (1526 – 1609) bracht al een collectie tulpen mee uit Wenen. Deze bollen- en knollencollectie wordt nog altijd verder uitgebouwd, onder andere via de goede contacten die worden onderhouden met de nabijgelegen Keukenhof.
Aan de Binnenvestgracht ligt de nieuwe systeemtuin met kleine bedden waarin het plantenrijk volgens de nieuwste wetenschappelijke inzichten gepresenteerd wordt en met informatieborden waarop uitvoerige botanische uitleg wordt gegeven.
Sinds 1993 herbergt de Hortus ook een varentuin met verschillende varens uit Europa, Noord-Amerika en Azië.
In 2011 is de Hortus botanicus in het zuiden met het terrein rond de Sterrewacht uitgebreid. Hier worden in zes biotopen Aziatische planten getoond en wordt een reeks Nederlandse biotopen gepresenteerd: bos, veen, duinen en de voor Nederland unieke galmeiflora van Zuid-Limburg.
De Chinese kruidentuin is in 2015 aangelegd en een Mediterrane tuin in 2024.
Adres:
Leiden Botanical Garden / Hortus botanicus Leiden
Rapenburg 73
2311 GJ Leiden
Nederland
Tel.: +31 (0) 715275144
hortus@hortus.leidenuniv.nl
www.hortusleiden.nl
Eigenaar: Universiteit Leiden
Toegang: volwassenen 8,50 Euro, kinderen 4-12 jaar 3,50 Euro
Openingstijden:
Openingstijden zijn 9:00 – 18:00 van 21 maart tot 20 september en 10:00 – 17:00 van 21 september tot 20 maart
Rondleidingen:
Rondleidingen zijn voor 15 personen per gids, met een maximum van 4 gidsen. Dit kost €90 per gids. Reserveren moet vooraf via https://hortusleiden.nl/zien-en-doen/voor-groepen#contactformulier
Programma, evenementen: Programma en evenementen zijn te vinden via https://hortusleiden.nl/zien-en-doen/agenda
Toeristeninformatie:
Kaart: download
Bezoekerscentrum: Ja
Winkel: Ja
Café met terras: Ja
WC: De toiletten zijn te vinden bij de ingang, het Tuinhuis en het bezoekerscentrum
Informatieborden bij de planten: Ja
Banken in het park: ja
Gemiddelde duur van het verblijf: 1-2 uur
Barrièrevrije toegang: de belangrijkste routes zijn toegankelijk voor mensen met een mobiliteitshandicap.
Programma’s voor kinderen: Ja
U bekijkt momenteel inhoud van een plaatshouder van Google Maps. Klik op de knop hieronder om de volledige inhoud te bekijken. Houd er rekening mee dat u op deze manier gegevens deelt met providers van derden.
Meer informatie
