Een totaalkunstwerk van slot en tuin
Het voormalige landgrafelijke lust- en jachtslot Wilhelmsthal is een van de mooiste architectonische monumenten van de regio Noord-Hessen en een van de belangrijkste producten van de rococo die in Duitsland behouden zijn gebleven. Voor de bouw van het slot en de aanleg van het park vanaf 1743 nam landgraaf Wilhelm VIII (1682 – 1760) enkele van de grootste kunstenaars van de achttiende eeuw in dienst.
Het park werd aanvankelijk volgens de mode van die tijd in een symmetrische vorm met regelmatige bestanddelen aangelegd, maar tegen het einde van de achttiende eeuw werd het omgevormd tot landschapstuin. De oorspronkelijke indeling bleef daarbij echter behouden, zodat de bezoeker beide stijlen nog goed kan herkennen. In het deels gereconstrueerde zuidelijke tuingedeelte is de opzet van de rococotuin met zijn beelden en waterpartijen nog duidelijk te zien. Het noordelijke deel van de tuin daarentegen wekt de indruk van een natuurlijk idyllisch beekdal.
In het bos buiten het park herinneren meerdere ‘jachtsterren’ van waaruit brandgangen zijn aangelegd aan het vroegere gebruik voor vorstelijk vermaak.
Nadat prins Wilhelm (1682 – 1760) in 1743 het oude landgoed “Amelienthal” ten noorden van de residentiestad Kassel, de hoofdstad van Hessen, had overgenomen, verbouwde hij de bescheiden hoeve volgens de laatste Franse mode tot een groots lust- en jachtslot (“maison de plaisance”). Als groot kunstkenner en -verzamelaar – hij was de grondlegger van de beroemde Kasseler schilderijencollectie – hechtte Wilhelm veel waarde aan kwaliteit. Hij slaagde erin enkele van de belangrijkste kunstenaars van de achttiende eeuw voor zijn project in te huren, waaronder de Beierse hofarchitect François de Cuvilliés (1695 – 1768) en de Pruisische hofbouwmeester Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff (1699 – 1753).
In 1743 werd begonnen met de aanleg van de tuin, vier jaar later gevolgd door de bouw van het slot. Na een lange onderbreking door de zevenjarige oorlog en de dood van Wilhelm werden het slot en het park pas na 1770 onder landgraaf Friedrich II (1720-1785), op basis van deels veranderde plannen, voltooid. Vanaf 1796 liet landgraaf Wilhelm IX (1743 – 1821) het park omvormen tot een landschapstuin, die tot op de dag van vandaag grotendeels behouden is gebleven.
Het park heeft een min of meer vijfhoekige vorm die gebaseerd is op de ligging van het terrein met in het midden de Weinberg die oorspronkelijk door twee waterlopen omlijst werd. Op het laagste punt van het terrein aan de voet van de berg werd het slot gebouwd, waar het het opvallende middelpunt vormt van een veelzijdig assensysteem dat tot buiten het park reikt. Deze structuur vervaagde in de loop der tijd, maar is na 1960 weer hersteld door op strategische punten nieuwe bomen te planten. Zo ontstond de nieuwe Meimbresser Allee, die vanaf het “Lindenrondell” (lindenrondeel) aan de bosrand in het westen richting het slot loopt en waarvan de as vervolgens door de rijen linden middenin het park naar het “Wiesenrondell” (weiderondeel) verder omhoog is voortgezet.
De toegang tot het deels met een muur omgeven park wordt verschaft door twee grote ijzeren poorten met tralies tussen imposante steunpilaren. Via de zuidelijke poort loopt een strook gras vanaf het slot Wilhelmshöhe door in de tuin, terwijl achter de hoofdpoort in het westen een cirkelvormig grasveld ligt dat omgeven wordt door esdoorns. Twee wachtgebouwen, die pas na de zevenjarige oorlog door hofbouwmeester Simon Louis Du Ry (1726 – 1799) gebouwd zijn, bieden toegang tot het plein voor het slot.
Voor de naar de tuin gerichte gevel van het centrale deel van het slot was een grote waterval gepland, die vanuit het hoger gelegen ovale reservoir (tegenwoordig het “Wiesenrondell”) gevoed moest worden. Dit als pronkstuk van de tuin geplande bouwwerk werd echter nooit voltooid; in plaats daarvan ontstond omstreeks 1800 een schijnbaar natuurlijke vijver.
De zuidas werd wel nog tijdens het leven van Wilhelm voltooid. Later is de waterloop die hier liep weer dichtgegooid, maar deze is nu hersteld zodat men hier nu weer een benadering van de oude situatie ziet met water en aan beide zijden daarvan nieuwe beplanting bestaande uit vier rijen veldesdoorns en heggen. De waterloop en het ovale bekken, waar in de zomer waterwerken actief zijn, eindigen in een kunstmatige grot. Van het oorspronkelijke ontwerp van Knobelsdorff is nu echter vooral de buitenkant overgebleven; de rijke, indertijd geroemde inrichting van de binnenruimte van de grot is geheel verdwenen. De vele indertijd uit Nederland geïmporteerde ‘putti’ (naakte kinderfiguren) die blindemannetje spelen of van attributen voorzien zijn, geven echter nog altijd een goede indruk van het oorspronkelijk veel omvangrijkere en inhoudelijk op de natuur en de antieke mythologie gebaseerde beeldenbestand in het park.
Van de twee waterbekkens die oorspronkelijk ten oosten van de grot lagen, is alleen nog maar het achterste gevuld. Ernaast stonden ooit de uitvoerig gedecoreerde en veel bewonderde Chinese huisjes, waarin de landgraaf zijn kostbare exotische vogels hield. Zoals Johann Christoph Gottsched, hoogleraar in de literatuur te Leipzig, bij een bezoek in 1753 opmerkte, was het voeren van de dieren voor de vorst een welkome afleiding: “… gewis een zeer bevallig schouwspel, daar deze zeer tam geworden vogels de lokkende heer in groten getale omsingelden en zelfs op zijn hoofd en schouders gingen zitten.”
Uit de tijd van de omvorming tot landschapstuin stamt de door Du Ry omstreeks 1799 op de hoogste punt van de Weinberg gebouwde wachttoren in een middeleeuwse stijl.
Text: Gerd Fenner
Adres:
Schlosspark Wilhelmsthal
34379 Calden (K 45)
Tel: 056746898
EMail: info@museum-kassel.de
Website: www.museum-kassel.de
Eigendom van: Museumslandschaft Hessen Kassel mhk
Openingstijden: Het hele jaar geopend
Toegangsprijs: Vrij
Evenementen en tentoonstellingen: Zie website
Toeristische informatie:
- Museum en shop: in het slot
- Café / Restaurant: na bij
- WC: ja
- Parkeren: ja
- Zitbanken in het park: ja
- Gemiddelde duur van het bezoek: 2 uur
- De hoofdpaden zijn toegankelijk voor personen met een beperking.
- Honden an de leiband, aub.
Overzichtskaart en meer informatie over het park: ja
Mit dem Laden der Karte akzeptieren Sie die Datenschutzerklärung von Google.
Mehr erfahren
