Het waterslot Nordkirchen met zijn park is het bekendste ‘heerlijke’ barokke bouwwerk in Westfalen. Het is niet voor niets dat dit ensemble uit het begin van de achttiende eeuw ook bekend is als ‘het Versailles van Westfalen’.
De Westfaalse barokke bouwmeester Johann Conrad Schlaun stelde de tekeningen op voor het slot en het park, met tuinen die tot de mooiste van Europa werden gerekend.
Allerlei kopstukken uit de Europese tuinkunst hebben in de loop der jaren aan de ontwikkeling van het park meegewerkt. Maximilian Friedrich Weyhe realiseerde, geheel in lijn met de tijdgeest van de negentiende eeuw, de omvorming van enkele delen van de tuin naar het voorbeeld van een Engelse landschapstuin. Vervolgens kreeg de Franse tuinarchitect Achille Duchêne de opdracht om begin twintigste eeuw het barokke karakter deels te herstellen.
De voormalige glans kan men vandaag de dag nog aflezen van het Venuseiland ten noorden van het kasteel, met daarop gras- en broderieparterres, in vorm gesnoeide struiken en beeldhouwwerken. De barokke basisstructuren van de kasteeltuinen, zoals de westelijke tuin, met lanen, assen, parkarchitecturen en standbeelden, zijn behouden gebleven als getuigen van de bloeitijd van het complex.
In een prachtig landschap ligt het belangrijkste barokke landgoed van Westfalen. Slot Nordkirchen is ingebed in een weids parkterrein, met lanen die ver in de omgeving uitstralen.
Veel van de voormalige glans van het complex is ook nu nog terug te vinden. Vanaf een groot aantal plekken in het park is er steeds weer een prachtig uitzicht op het waterslot. Het meest imposante uitzicht is dat vanaf het waterterras in de noordelijke tuin over de slotvijver met zijn fontein en het Venuseiland. Dit eiland, met zijn gras- en broderieparterres, in vorm gesnoeide struiken en een groot aantal beeldhouwwerken, vormt de kern van de reconstructie van het park tot nu toe.
Van de rest van de voormalige kasteeltuinen, zoals de westelijke tuin, is alleen de barokke basisstructuur met lanen, assen, parkarchitecturen en standbeelden behouden gebleven. Maar ook deze delen van het park geven een indruk van de voormalige schoonheid van het totale complex. Bij een wandeling door het park treft men steeds weer barokke beelden en muurpilaren aan die bijzondere punten markeren, of restanten van vergane architectonische elementen zoals een ijzeren galerij.
De basis van de huidige verschijningsvorm van het slot en het park is te danken aan vorst-bisschop Friedrich Christian von Plettenberg-Lehnhausen die in 1694 het plan opvatte om op de plek van een bestaande waterburcht een slot voor zijn familie te bouwen. Plannen om de versterkte burcht uit de veertiende eeuw te renoveren, moesten het afleggen tegen de plannen voor nieuwbouw. De vorst-bisschop gaf zijn hofarchitect, Gottfried Laurenz Pictorius, opdracht een ontwerp te maken. Een eerste barokke tuin in “Hollandse stijl” werd al tussen 1704 en 1707 aangelegd.
In 1712 nam vrijheer Ferdinand von Plettenberg, een van de meest invloedrijke persoonlijkheden van de Westfaalse adel, het beheer over het landgoed over.
In zijn gevolg deed in 1723 de barokke bouwmeester Johann Conrad Schlaun zijn intrede op slot Nordkirchen. Onder zijn leiding werden in de daaropvolgende jaren de Oranienburg met een feestzaal, de fazanterie en de Westbrücke-brug gebouwd of verbouwd. Onder Schlaun werd ook de westelijke tuin aanzienlijk uitgebreid en tot een van de mooiste tuinen van Europa uitgebouwd. Schlaun liet de Hollandse tuin met aarde overdekken en plantte in plaats daarvan een klassieke Franse grasparterre aan, met een groot bassin en vier fonteinen. Restanten van het bassin zijn tot op dag van vandaag als vijver in de voormalige westelijke tuin te herkennen.
In 1727 werd het “petit parc” van de westelijke tuin in oppervlakte verdubbeld en werden er allerlei tuinelementen, zoals plekken voor balspelen, waterinstallaties of broderieparterres, aan toegevoegd. De basisstructuren van wat Schlaun liet aanleggen zijn tot de dag van vandaag in het terrein te herkennen. In een publicatie over het onderhoud van het park uit de jaren 80 van de twintigste eeuw is het behoud en de gedeeltelijke reconstructie van deze structuren als doel geformuleerd.
Het park, dat aanvankelijk een groot aantal verschillende tuingedeelten had, werd vanaf 1733 als een van de interessantste tuinen van Duitsland beschouwd en werd vergeleken met de tuinen bij het slot Augustusburg in Brühl, het jachtslot Clemenswerth in Sögel en het slot in Münster. Al deze tuinen ontstonden onder het regentschap van vorst-bisschop en keurvorst Clemens August von Bayern, de patroon van Ferdinand von Plettenberg. Hij kon echter niet lang genieten van zijn mondaine leven in het slot Nordkirchen en het park. Onder politieke druk was hij gedwongen om in 1733 naar Wenen te vluchten. Daar overleed hij in 1737.
Pas in 1833, nadat het echtpaar Esterházy-Galántha de eigenaar was geworden, werden er in het kasteelpark weer hervormingen doorgevoerd. Onder Maximilian Friedrich Weyhe, koninklijk tuinbouwdirecteur uit Düsseldorf, werden veranderingen uitgevoerd op het eiland met het slot en in de hoofdas van het slot in de noordelijke tuin. Het was in die dagen gemeengoed dat de strenge “Franse” tuinen werden vervangen door moderne tuinen in een meer “Engelse” of landschappelijke stijl. De westelijke tuin, Schlauns favoriet, bleef echter van deze aanpassingen verschoond. Nicolaus von Esterházy, zoon van het grafelijke echtpaar, breidde eind negentiende eeuw de zuidelijke gedeelten van Nordkirchen uit met het parklandschap op de renbaan.
In 1903 kocht de hertog von Arenberg het slotcomplex. Hij gaf Achille Duchêne, een tuinarchitect uit Parijs, opdracht om plannen op te stellen voor het herstellen van de barokstijl en het uitbreiden van de tuinen. Dit kwam erop neer dat de door Weyhe veranderde noordelijke tuin weer strengere, neo-barokke vormen met broderieparterres en een groot aantal standbeelden zou krijgen.
Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog kwam er niets terecht van deze hervormingsplannen. De hertog von Arenberg trok zich terug naar België. Het complex werd steeds minder goed onderhouden en raakte in verval, totdat het in 1958 door de deelstaat Nordrhein-Westfalen werd aangekocht.
Het kasteel en de Oranienburg werden toen gerestaureerd om als economische hogeschool te worden gebruikt en de eerste maatregelen voor het herstellen van de tuinen werden getroffen, voornamelijk in de noordelijke en de oostelijke tuin en op het eiland met het slot.
Adres:
Schloss Nordkirchen
59394 Nordkirchen (Kreis Coesfeld, NRW)
Tel: 02596-9330
www.nordkirchen.de
Eigendom van:
State of North Rhine-Westphalia
Openingstijden:
Open all year
Guided tours through house and chapel:
May-September: Sunday 11:00-17:00
October -April: Sunday 14:00-16.00
All other days by appointment only
Toegangsprijs:
Grounds: Admission free
House and chapel (guided tour): 3,00 Euro (adults), 1,00 Euro (6-14 years old)
Additional information:
Tourist Information Nordkirchen
Schloßstraße 11
59394 Nordkirchen
Telefon: 02596-917 500
Email: Tourismus@nordkirchen.de
Evenementen en tentoonstellingen:
http://www.schlosskonzerte.nordkirchen.de/home/
Toeristische informatie:
Shop: some items available at Tourist Information
Restaurant: yes
WC: yes
Parkeren: ample free parking
Zitbanken in het park: yes
Gemiddelde duur van het bezoek: 2 to 4 hours (including the house)
Toegankelijk: yes, major tracks on site, limited access to the house
Programma voor kinderen: no
Overzichtskaart en meer informatie over het park:
• Information leaflet available at Tourist Information
• Maps at various locations within the park
How to get there:
By car: Motorway A1, exit Ascheberg or Werne
By train/bus: Train station at Capelle and bus or taxi-bus 01803-504030