Landschapspark Zoologischer Garten Wuppertal

De op 8 september 1881 geopende Zoologische Garten Wuppertal is een van de oudste dierentuinen van Duitsland. Hij bevindt zich op de oostelijke oever van de rivier de Wupper ten zuidwesten van het stadsdeel Elberfeld.

De basis voor de dierentuin van Wuppertal werd in 1879 gelegd toen de „Zoologischer Garten“ als vennootschap werd opgericht. Nadat er met de verkoop van aandelen genoeg kapitaal was vergaard, ging men op zoek naar een geschikte locatie.

Deze werd gevonden in het terrein “Am Kothen” tussen Sonnborn en Elberfeld. Dit terrein loopt richting Königshöhe licht op en was al door wandelpaden en uitkijkpunten ontsloten. Bij het aanleggen van de dierentuin konden bovendien de natuurlijke waterlopen en het bestaande bos als vormgevingselementen worden opgenomen. Daarom kocht de vennootschap in 1880 het 20 ha grote terrein.

De zoo werd aangelegd op basis van de ontwerpen van de Frankfurter tuinarchitect Heinrich Siesmayer (1817-1900). Hij maakte gebruik van bestaande natuurlijke elementen om hier een park te realiseren in de stijl van de romantische landschapstuinen. De bochtige paden, de door een natuurlijke beek gevoede vijvers, de wisselende panorama’s over het terrein en het landschap en de als het ware over het terrein gesprenkelde dierenverblijven waren, en zijn nog altijd, de karakteristieke kenmerken van de Zoologische Garten Wuppertal.

In het begin telde de zoo slechts een bescheiden aantal dieren: een paar wolven en een beer waren de hoofdattracties bij de opening. Het parkkarakter overheerste van meet af aan en bepaalt, ondanks de toename van het aantal dieren, nog altijd het bijzondere karakter van de Wuppertaler Zoo.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef het complex vrijwel ongeschonden. Door deze fortuinlijke omstandigheid en ook door het feit dat latere nieuw- en aanbouw steeds harmonieus in het terrein paste, is de oorspronkelijke opzet van het totaalcomplex nog grotendeels behouden gebleven. Dit geldt niet alleen voor de paden, vijvers en bomen. Ook de verschillende gebouwen geven tot op de dag van vandaag een mooi beeld van de vormentaal van de verschillende bouwfasen. Dit wordt bijvoorbeeld duidelijk aan de hand van het classicistische ontvangstgebouw en het kassagebouw in een expressionistische bouwstijl. Ook behouden gebleven zijn het voormalige woonhuis van de directeur van de zoo, het oude olifantenhuis uit de jaren 20 van de twintigste eeuw, het apenhuis uit 1927 en het concertgebouw uit de jaren 50. Een vanuit zoo-historisch oogpunt zeer interessante bezienswaardigheid is het Nordlandpanorama dat tussen 1909 en 1911 gebouwd is. Hierbij was Carl Hagenbeck betrokken, de uitvinder van dergelijke tralievrije dierenverblijven.

Bij alle verdere ontwikkelingen van de zoo werd en wordt rekening gehouden met het historische parkcomplex. Daarom voegen ook moderne huizen en verblijven, zoals het nieuwe olifantenverblijf (1995), de buitenverblijven voor mensapen, de nieuwe verblijven voor tijgers en leeuwen op het uitbreidingsterrein (2007), het nieuwe verblijf voor de pinguïns en het uitgebreide wolvenverblijf (2014) zich harmonieus in het bestaande landschap in.

Groene villawijk “am Zoo”
De villawijk “am Zoo” die vanaf 1888 is aangelegd, komt van de tekentafel van de königlichen Regierungsbaurat Rudolf Hermanns (1853-1909) en zijn compagnon Kuno Riemann (1851-1928). Zij hadden het plan aan de westelijke rand van Elberfeld, waar met de Königshöhe en de Zoologischen Garten een aantrekkelijk recreatiegebied met goede verkeersverbindingen met de stad was ontstaan, een villawijk in het groen te ontwikkelen. Voor de Elberfelder fabrikanten en kooplieden moest hier, mede dankzij de heersende westenwind en de gezonde lucht, iets “sprookjesachtigs” ontstaan. Dit komt ook symbolisch tot uiting in de door hen in 1897 aangelegde sprookjesfontein, “Märchenbrunnen”, aan de Wotanstraße.

Alles was uiterst nauwkeurig gepland: het complex met twee centrale pleinen, de zichtas tussen het station en de gebouwen van de zoo en de vijf straten van waaruit de Märchenbrunnen te zien was. Zelfs bij de architectuur van de villa’s mocht niets aan het toeval worden overgelaten. Tot aan de dood van Rudolf Hermanns bouwden de architecten zelf en verkochten ze de opgeleverde villa’s aan geïnteresseerden. Maar ook in de periode daarna ontstonden er veel aantrekkelijke gebouwen die uitnodigen tot een architectuurhistorische bezichtiging van de wijk.

In 2004 zijn de villawijk “am Zoo” en de Zoologische Garten onder monumentenzorg geplaatst.

Sources:
Arndt, Markus: Das Zooviertel in Wuppertal als Beispiel für Planung und Bebauung eines gründerzeitlichen Villenviertels. Dissertation. Bergische Uni/GHS Wuppertal 1999.

Harzheim, Gabriele: Exotik vor der Haustür. In: Gartenkunst im Rheinland vom Mittelalter bis zur Moderne. 2003. S. 244 ff.

Harzheim, Gabriele: Der Zoologische Garten der Stadt Wuppertal. In: Gartenkunst im Rheinland vom Mittelalter bis zur Moderne. 2003. S. 246 ff.

Reihe „Wuppertals grüne Anlagen“. Hrsg. Alexander, Brigitte; Dinnebier, Antonia für den Förderverein historische Parkanlagen Wuppertal e.V. Verlag Edition Köndgen: Band 5- Landschaftspark Zoologischer Garten. Brezelwege, Teppichbeete, Baumjuwelen. 2013

Adres:
Zoologischer Garten Wuppertal
Hubertusallee 30
42117 Wuppertal
Infotelefon: 0202-563-5666
kontakt@zoo-wuppertal.de
www.zoo-wuppertal.de

Eigendom van: Stad Wuppertal

Openingstijden:
Dagelijks, 8:30-18:00 (zomer) 8:30-17:00 (winter)

Toegangsprijs:
Volwassenen: 14,50 Euro
Kinderen: 7,00 Euro

Rondleidingen:
0202-563-3645 of erlebnis@zoo-wuppertal.de

Toeristische informatie:
Restaurant/Tea Room: Ja
Toilets: Ja
Parkeren:  Ja
Kaart: met het ticket
Zitbanken in het park: Ja
Gemiddelde duur van het bezoek: 3-4 uur
Toegankelijkheid: Alle belangrijke wegen zijn volledig toegankelijk