Schlosspark Bad Berleburg

In het uiterste zuiden van Westfalen, in het district Siegen-Wittgenstein, ligt de plaats Bad Berleburg. Hier ligt Schloss Berleburg. Dit imposante slot is het voorvaderlijk landgoed van de familie zu Sayn-Wittgenstein-Berleburg. Het wordt omgeven door een enorm park.

Via een toegang aan de zijkant komt men vanaf het erf voor het kasteel door een smeedijzeren poort in de voormalige barokke Kreuzgarten. Deze formele tuin wordt richting de Parkstraße begrensd door een laan met kastanjes en een muur van natuursteen met zandstenen ‘putti’ (kinderfiguurtjes) erop.

Aan het einde van de laan bevindt zich een poort uit de achttiende eeuw met zonnewijzers op de natuurstenen pilaren. Door deze poort liep vroeger de hoofdweg vanaf het park en de kwekerij door de Kreuzgarten naar de ingang tot de noordvleugel van het slot, via de Roten Turm.

In een tekening uit 1772 is de slotgracht te zien. Deze was oorspronkelijk met water gevuld en is nu nog als een met gras begroeide bedding te herkennen. Op deze oudste afbeelding van de Kreuzgarten zijn vier rechthoekig aangelegde perken, met een rond perk of een bassin in het midden, aangegeven. Deze inrichting op basis van in een kruisvorm aangelegde paden verklaart waarschijnlijk de naam van deze tuin, die zoiets als ‘kruisvormige tuin’ betekent.

Het feit dat de historische kaart geen lanen laat zien, doet vermoeden dat de eerste kastanjes in de Kreuzgarten evenals de kastanjes op het binnenplein pas rond 1800 / 1850 geplant zijn. De kastanjes die nu in de tuin staan, zijn de tweede generatie; ze zijn na de Tweede Wereldoorlog geplant. De laan langs de muur van het park bestaat uit wit bloeiende paardenkastanjes; langs de laan die parallel aan de noordelijke vleugel van het slot loopt, staat een rood bloeiende soort.

In de kaart uit 1772 is ook het nog altijd bestaande Lusthaus in het westen van de tuin te zien. Dit barokke tuinhuis werd in de zomermaanden voor feesten gebruikt en fungeerde vermoedelijk in de wintermaanden als orangerie voor kuipplanten, zoals sinaasappel- en citroenboompjes.

Hoe lang de Kreuzgarten zijn formele, barokke vorm behouden heeft is niet bekend. Tegen het einde van de negentiende eeuw vond er echter een herinrichting plaats. Op een kadastertekening uit 1907 zijn gazons met gebogen paden, een fontein, vermoedelijk in een metalen bassin, en een groot, rond broderieperk te zien. Op een foto uit hetzelfde jaar is deze opzet duidelijk te herkennen. Het broderieperk, een vorm die eind negentiende en vroeg twintigste eeuw zeer populair was, is welvend vormgegeven en wordt doorkruist door paadjes die de wandelaar langs de dichte en bonte beplanting leiden. Wie heel goed kijkt, kan hier de oorspronkelijk wit gekalkte figuren voor het Lusthaus herkennen.

Voor het Lusthaus ligt een rechthoekige waterpartij, die is omgeven door rozenperken.

Het kleine paviljoen in dit zuidwestelijke deel van de Kreuzgarten biedt een mooi wijds uitzicht op het in het dal van de Berlebach gelegen westelijke park. Langs de hoge kasteelmuren aan de ene kant en de steile, met fruitbomen beplante hellingen aan de andere kant loopt een weg die steeds weer interessante kijkjes op het in landschapsstijl aangelegde park laat zien. De directe weg vanaf de Kreuzgarten naar het in het dal gelegen deel van het park leidt door de prachtige esdoornlaan onder het paviljoen.

Het park langs de Berlebach was oorspronkelijk een ‘dierentuin’ die in de eerste helft van de achttiende eeuw werd aangelegd.

Deze tuin bevatte onder andere een fazanterie waar allerlei gevogelte werd gehouden, zoals goudfazanten, pauwen, parelhoenders, eenden en ganzen voor de keuken van het huis. Een vijver, gevoed door de Berlebach, in het midden van de tuin werd gebruikt om vissen te kweken. De rest van de ‘dierentuin’ was in feite een jachttuin waar inheemse en exotische dieren werden gekweekt en bejaagd. Deze jachttuin bestond uit bos en grasland en was door een hek van de rest van de tuin gescheiden. Op een open plek in het bos bevond zich een kleine groentetuin met een prieel dat vanwege zijn pagodeachtige dak als “Chinees” werd aangemerkt.

Op de kaart zijn nog meer gebouwen te zien, zoals een schuilhut voor jagers en een stenen grot, waarvan de ligging nog altijd in het terrein te herkennen is. Waarschijnlijk is het vakwerkhuisje aan de hoofdweg het enige gebouw in de tuin dat nog grotendeels oorspronkelijk is.

Eind negentiende eeuw werd de dierentuin tot landschapspark omgevormd. Hierbij bleven de historische paden en wegen grotendeels behouden. Sindsdien zijn er nog meer vijvers ontstaan en zijn de grasvelden en borders aangelegd, die momenteel het uiterlijk van het park bepalen. Met name in het voorjaar als de rododendrons bloeien en in het najaar als de bladeren van de Japanse esdoorns vuurrood kleuren, kan men hier van een prachtig kleurenspel genieten.

Richting het westen loopt het terrein richting het bosgedeelte van het park sterk op. Tijdens een wandeling door het bos ontvouwen zich steeds weer imposante panorama’s over het dal op het slot. Helemaal in het zuiden van dit deel van het park bevindt zich een zichtas op de Bergquelle; de omgeving hiervan is begin negentiende eeuw als onderdeel van de inrichting van het park door mensenhanden aangelegd.

 

Kasteelpark Bad Berleburg
Goetheplatz 8
57319 Bad Berleburg

Eigenaar: Sayn-Wittgenstein-Berleburg

 

Entree:
Park: gratis toegang
Kasteel: volwassenen 5 euro; Kinderen 1 euro; Groepen vanaf 20 personen 4 euro

Openingstijden:
Park: het hele jaar geopend

Cultureel programma, evenementen: kasteelconcerten en kerstmarkt

Toeristische informatie:
Winkel: Nee
Café / restaurant: in Bad Berleburg
WC: nee
Parkeren: in de buurt

Banken in het park: Ja

Barrièrevrije toegang: de belangrijkste routes zijn toegankelijk voor mensen met een mobiliteitshandicap.

Honden: honden moeten aan de lijn worden gehouden